صحبت از یک خاندان نیست ، صحبت از یک تفکر است

ادوارد خاچاطوریان، از نسل نخستین طراحان و معماران داخلی ایران

خاچاطوریان با پشتوانه علمی، بینش فرهنگی و تفکری آوانگارد، با تلفیق هنر غرب و شرق، آغازگر طراحی و ساخت مبلمان مدرن در ایران بود.

استفاده از مبلمان در زندگی روزمره ایرانیان، زمانی فقط به اشراف و ثروتمندان محدود می‌شد. نجار‌هایی که از مجارستان به ایران می‌آمدند برای اشراف مبلمان می‌ساختند و کسانی که در خارج از کشور تحصیل می‌کردند با مبل‌های اشرافی برمی گشتند و نجار‌هایی را استخدام کردند تا بر اساس آن‌ها مبل بسازند. این کار «لنگه‌سازی» نام داشت و مبل‌هایی که ساخته می‌شد بیشتر به سبک روکوکو بود. نجار‌های ایرانی از این مبل‌ها کپی کرده و گاه تغییراتی در آن ایجاد می‌کردند، اما هنوز در ایران طراحی داخلی وجود نداشت.

ادوارد خاچاطوریان که در فرانسه تحصیل کرده بود، با استخدام نجار و استفاده از مجله‌های معماری اروپایی، در دهه ۳۰ و ۴۰ شمسی تولید مبلمان بر اساس طرح‌های اروپایی را آغاز کرد و همزمان طرح‌های خودش را نیز اجرا می‌کرد. ادوارد یک ایرانی، ارمنی، بود که فرهنگ شرق را نیز بسیار دوست داشت و می‌توان او را از نخستین طراحان و معماران داخلی ایران برشمرد. او به هنر علاقه زیادی داشت و آثار افرادی مثل مارکو گرگوریان را خرید و در دکوراسیون داخلی از آن‌ها استفاده کرد.

ریکاردو بوفیل معمار مطرح اسپانیایی در دهه ۵۰ خانه‌ای در شهرک غرب ساخت که به دلیل همزمان شدن با انقلاب اسلامی نتوانست پروژه را کامل کند. پس از آن ادوارد خاچاطوریان برای ادامه کار طراحی داخلی خانه به او معرفی شد و کاری که انجام داد به عنوان اثری درخشان در کارنامه خاچاطوریان باقی ماند. از دیگر کار‌های ادوارد می‌توان به طراحی داخلی اقامتگاه شاه در کیش، مجلس سنای ایران، طراحی بخش‌های ایرانی کاخ‌های سعدآباد و نیاوران اشاره کرد.

ادوارد به مرور مبل‌هایی که از مدل‌های مدرن ایتالیایی، فرانسوی، چینی، ژاپنی و هندی الهام گرفته بود را کنار گذاشت و برای اولین بار مبل‌هایی طراحی کرد که در آن‌ها از اِلمان‌های ایرانی استفاده کرده بود. از هر کدام این طرح‌ها فقط چند نمونه ساخته می‌شد که مشتریان خاص داشت. او برای ساخت مبلمان اوریجینال راه سختی را طی کرد که نیاز به طی فرایند طراحی سخت و طاقت‌فرسا، صرف هزینه و کشف و ساخت ذائقه مخاطبین داشت، اما در نهایت موجب خلق کلکسیونی از آثار متناسب با روحیات و سبک زندگی ایرانیان شد. برند ادواردز از گذشته تا امروز در این مسیر آزمون و خطا‌های فراوانی داشت. از طرح‌های شبه روسی تا چرخش به سمت جنوب شرقی آسیا، ورود حیوانات ایرانی مانند قوچ و شیر به آثار یا حتی ضخیم‌تر شدن پایه مبل‌ها برای تناسب بیشتر با ارگونومی و سبک زندگی ایرانیان از جمله این موارد است.

یکی دیگر از اقدامات مهم ادوارد خاچاطوریان استفاده از چوب روسی یا راش در ساخت مبلمان بود. آن زمان مبلمان با چوب گردو یا بلوط ساخته می‌شد و به دلیل گرانی آن، تنها اشراف توانایی خرید مبل را داشتند. اما ادوارد علاقه داشت که اکثریت مردم توانایی خرید مبلمان را داشته باشند و به همین دلیل چوب راش را وارد صنعت مبلمان کرد تا هزینه نهایی کار بسیار پایین‌تر باشد. همچنین ادوارد با این تصمیم برعمر محصولات افزود و سنت استفاده از چوب راش هنوز هم در صنعت مبلمان ایران رواج دارد.

زمانی که ادوارد در اوج بود پسرش آریونا را که پنج سال داشت با خود بر سر کار‌هایی مثل کاخ سعدآباد یا نیاوران می‌برد و از همانجا آریونا هم با این کار آشنا شد. ادوارد در همان زمان پسرش را برای تحصیل به فرانسه فرستاد و او به دانشگاه لوور و دانشگاه هنر‌های زیبای پاریس رفت تا با آموختن معماری و هنر فرانسه، بتواند آن را با پیش زمینه دانش، فرهنگ و هنر ایران ترکیب کند.

آریونا ادوارد خاچاطوریان با ادامه راه پدر، به توسعه و مدرن‌سازی برند ادواردز پرداخت و تمامی این آموخته‌ها و تجربیات را در پروژه‌هایی همچون ساختمان ادواردز، بازسازی بخش ایرانی مجموعه سعدآباد که روزگاری توسط ادوارد پدر طراحی و ساخته شده بود، برخی از سفارت‌ها و همچنین تعدادی از بهترین پنت‌هاوس‌های امروزی مشاهده نمود.

آریونا خاچاطوریان در طراحی مبلمان نیز دست به ابداعات فنی و هنری‌زده است و برخی از مبلمان طراحی شده توسط او به دست مشتریانی از اروپا و آمریکای شمالی رسیده است. او در ادواردز مسأله دیزاین را از مبلمان به معماری و معماری داخلی کشانده و بدین‌ترتیب امروزه ادواردز قادر است با اتکا به بیش از هفتاد سال دانش و تجربه و سابقه درخشان، طرح‌هایی مدرن با الهام از فرهنگ ایرانی ارایه نماید.

ویدئوها

بازگشت به صفحه نخست